การเรียนรู้ด้วยตนเอง

                                                                                                                       การเรียนรู้ด้วยตนเอง คือ กระบวนการเรียนรู้ที่ผู้เรียนริเริ่มการเรียนรู้ด้วยตนเอง ตามควม              สนใจ ความต้องการ และความถนัด                                                                      
มีเป้าหมาย รู้จักแสวงหาแหล่งทรัพยากรของการเรียนรู้ เลือกวิธีการเรียนรู้ จนถึงการ                 ประเมินความก้าวหน้าของการเรียนรู้ของตนเอง                                                        
 โดยจะดำเนินการด้วยตนเองหรือร่วมมือช่วยเหลือกับผู้อื่นหรือไม่ก็ได้                            

วัตถุประสงค์การเรียนรู้ด้วยตนเอง                                                   

การเรียนรู้ด้วยตนเองเป็นคุณลักษณะที่สำคัญต่อการดำเนินชีวิตที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งมีความ  จำเป็นอย่างยิ่งสำหรับการศึกษาในปัจจุบัน                                                          
ที่จะต้องมีส่งเสริมให้บุคคลมีคุณลักษณะของการชี้นำตนเองในการเรียนรู้เพื่อให้บุคคลมี             ประสบการณ์ และมีศักยภาพในการแสวงหาความรู้                                                          
 เพื่อเป็นพื้นฐานในการศึกษาตลอดชีวิตต่อไป                                                       

การเรียนรู้ด้วยตนเองมีลักษณะดังนี้ (พัชรี พลาวงศ์, 2536, หน้า 84-85)           

1. Availability วิธีเรียนชนิดนี้จะเรียน เมื่อไรที่ไหน ก็ได้ตามความพอใจโดยเลือกเรียน      ตามเวลาที่ผู้เรียนว่าง                                                                                     
ทำให้ผู้เรียนเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ แตกต่างจากผู้เรียนบางคนทำให้การเรียนล้มเหลว ได้                                                                                                          

2. Self-paced เมื่อผู้เรียนเลือกสถานที่ได้ตามความพอใจแล้วผู้เรียนจะใช้เวลาในการ        ทำความเข้าใจบทเรียนได้เต็มที่                                                                      
บางคนอาจใช้เวลา 1 ชั่วโมงต่อหนึ่งบทเรียน บางคนอาจใช้เวลา 5 ชั่วโมงก็ได้ แต่             ประสิทธิภาพเท่ากัน คือ เข้าใจทั้งบทเรียน                                                          
เนื่องจากความสามารถในการรับรู้ของผู้เรียนแต่ละคนย่อมไม่เท่ากัน                             

3. Objectives แบบเรียนที่ผู้เรียนเรียนด้วยตนเอง ต้องบอกวัตถุประสงค์ในแต่ละบทไว้ให้  ชัดเจน                                                                                                    
 เพราะถ้าผู้เรียนสามารถตอบคำถามของวัตถุประสงค์ได้ทั้งหมดแสดงว่าผู้เรียนเข้าใจบท      เรียนนั้น ๆ                                                                                                 

4. Interaction การมีปฏิสัมพันธ์กันในขณะเรียน ช่วยให้ผู้เรียนสนุกกับการเรียน โดยผู้         สอนอาจชี้แนะหรือให้การปรึกษา                                                                      
เกี่ยวกับการวางแผนกิจกรรมการเรียน                                                                   

5. Tutor Help ผู้สอนมีหน้าที่ให้ความช่วยเหลือในการเรียนรู้แก่ผู้เรียน                        

6. Test as Learning Situation ในบทเรียนหนึ่ง ๆ จะมีแบบทดสอบ ซึ่งใช้เป็นเครื่อง                   มือวัดตามวัตถุประสงค์                                                                                        
ไม่ใช่การประเมินผลการเรียนเพื่อให้ผู้เรียนสอบได้หรือตก หรือในภาคปฏิบัติอาจใช้วิธี                    ทดสอบเป็นรายบุคคล                                                                                             

7. การเลือกวิธีเรียน ผู้เรียนแต่ละคนย่อมมีวิธีเรียนแบบที่ตนชอบ ฉะนั้นผู้เรียนสามารถเลือก    วิธีเรียนที่เหมาะกับตนเอง                                                                                          
ขณะเดียวกันผู้เรียนก็มีอิสระในการเลือกเรียนบทเรียนก่อนหลังได้การเรียนรู้ด้วยตนเอง                 (self-directed learning)                                                                                  
เป็นวิธีการเรียนรู้ที่ทำให้ผู้เรียนมีความตระหนักและรับผิดชอบต่อแผนการเรียนของตนเอง ผู้       เรียนจะทำการวางแผน                                                                                        
และกำหนดกิจกรรมการเรียนรู้ เลือกแหล่งข้อมูลเลือกวิธีการเรียนรู้ และการประเมินผลด้วย ตนเอง โดยจะมีผู้ช่วยเหลือหรือไม่มีผู้ช่วยเหลือก็ได้                                                          

รูปแบบกิจกรรมที่ส่งเสริมการเรียนรู้ด้วยตนเอง                                            
วัฒนาพร ระงับทุกข์ (2545 : 50-51) ได้เสนอหลักการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมการเรียน                รู้ด้วยตนเอง ดังนี้                                                                                             

1. ศึกษาผู้เรียนเป็นรายบุคคล เนื่องจากผู้เรียนแต่ละคนมีความแตกต่างกันทั้งในด้านความ               สามารถในการเรียนรู้ วิธีการเรียนรู้ เจตคติ ฯลฯ                                                            
ดังนั้น การจัดการเรียนรู้จึงต้องคำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้าน   ความสามารถในการเรียนรู้ และวิธีการเรียนรู้                                                              
โดยจัดการเรียนรู้ เนื้อหา และสื่อที่เอื้อต่อการเรียนรู้รายบุคคล รวมทั้งเปิดโอกาสให้ผู้เรียน            ได้นำเอาประสบการณ์ของตนมาใช้ในการเรียนรู้ด้วย                                                

2. จัดให้ผู้เรียนมีส่วนรับผิดชอบในการเรียน การเรียนรู้จะเกิดขึ้นได้ดีเมื่อผู้เรียนมีส่วนร่วมรับ             ผิดชอบการเรียนรู้ของตนเอง ดังนั้น การ                                                                  
จัดการเรียนรู้จึงควรเปิดโอกาสให้ผู้เรียนมีบทบาทตั้งแต่ การวางแผนกำหนดเป้าหมายการ            เรียนที่สอดคล้องกับความต้องการของตน หรือกลุ่ม                                                    
การกำหนดกิจกรรมการเรียนรู้ สื่อการเรียน การเลือกใช้วิธีการเรียนรู้การใช้แหล่งข้อมูล                  ตลอดจนถึงการประเมินผลการเรียนของตน                                                          

3. พัฒนาทักษะการเรียนรู้ของผู้เรียน การจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้              ด้วยตนเองจำเป็นอย่างยิ่งที่ผู้เรียนจะต้อง                                                                      
ได้รับการฝึกให้มีทักษะและยุทธศาสตร์การเรียนรู้ที่จำเป็นต่อการเรียนรู้ด้วยตนเอง เช่น การ   บันทึกข้อความ การจัดประเภทหมวดหมู่ การสังเกต                                                    
การแสวงหาและใช้แหล่งความรู้ เทคโนโลยีและสื่อที่สนับสนุนการเรียนรวมทั้งเปิดโอกาส            ให้ผู้เรียนได้มีประสบการณ์ในการตัดสินใจ แก้ปัญหา                                                  
กำหนดแนวทางการเรียนรู้ และเลือกวิธีการเรียนรู้ที่เหมาะสมกับตนเอง                          

4. พัฒนาทักษะการเรียนรู้ร่วมกับผู้อื่น การเรียนรู้ด้วยตนเองไม่ได้หมายความว่าผู้เรียนต้อง           เรียนคนเดียว โดยไม่มีชั้นเรียนหรือเพื่อนเรียน                                                                    
ยกเว้นการเรียนแบบรายบุคคล โดยทั่วไปแล้ว ในการเรียนรู้ด้วยตนเองผู้เรียนจะได้ทำงาน            ร่วมกับเพื่อน กับครูและบุคคลอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง                                                            
ดังนั้นจึงต้องพัฒนาทักษะการเรียนรู้ร่วมกับผู้อื่นให้กับผู้เรียนเพื่อให้รู้จักการทำงานเป็นทีม   โดยเฉพาะอย่างยิ่งการทำกิจกรรมกลุ่มร่วมกับเพื่อน                                                      
ที่มีความรู้ความสามารถ ทักษะเจตคติที่แตกต่างกัน เพื่อให้สามารถแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบในกระบวนการเรียนรู้